เมื่อพิจารณาองค์ประกอบทางชนิดของสัตว์พื้นท้องน้ำ จะพบว่า สัตว์ในไฟลัม Arthropoda ซึ่งเป็นสัตว์ที่มีลักษณะขาเป็นข้อปล้อง มีความหลากหลายทางชนิดมากที่สุด โดยประกอบด้วยสัตว์พื้นท้องน้ำมากถึง 9 อันดับ 18 วงศ์ กลุ่มที่มีความหลากหลายมากที่สุดคือ Class Insecta ได้แก่แมลงและตัวอ่อนของแมลงต่างๆ ซึ่งถือเป็นสัตว์ที่มีจำนวนชนิดและมีประชากรมากที่สุดในโลก และรองลงมาได้แก่สัตว์ในไฟลัม Mollusca คือกลุ่มของหอยฝาเดียว (Gastropoda) และหอยสองฝา (Bivalvia) มีความหลากหลาย 5 อันดับ 9 วงศ์ และสุดท้ายคือสัตว์ในไฟลัม Annelida ได้แก่ หนอนปล้อง ไส้เดือนน้ำ และปลิง มีความหลากหลาย 3 อันดับ 3 วงศ์
สัตวพื้นท้องน้ำที่พบเป็นกลุ่มเด่นในทุกช่วงฤดูกาล ได้แก่ ตัวอ่อนริ้นน้ำจืดใน Order Diptera (Phylum Arthropoda) ซึ่งมักเรียกกันว่าหนอนแดง ตัวอ่อนแมลงในอันดับนี้สามารถบ่งชี้คุณภาพของน้ำที่มีการปนเปื้อนสารอินทรีย์อยู่ได้ โดยกลุ่มตัวอ่อนริ้นน้ำจืดสามารถทนทานได้ในสภาพที่มีออกซิเจนต่ำได้ดี จึงสามารถพบได้ในแหล่งน้ำทั่วไปจนถึงแหล่งน้ำเน่าเสียมาก นอกจากนี้ยังพบไส้เดือนน้ำจืด (Oligochaetes) ซึ่งสามารถแสดงคุณภาพน้ำที่มีสารอินทรีย์สะสมอยู่ได้
การศึกษาสัตว์พื้นท้องน้ำเชิงปริมาณในหนองหาร รวบรวมข้อมูลจากสถานีศึกษา 12 สถานีโดยรอบหนองหาร แสดงในตารางที่ 14, 15, 16 และ 17 และภาพที่ 28 พบว่า ในเดือนพฤศจิกายน 2560 สัตว์ในไฟลัม Arthropoda มีจำนวนมากที่สุดคิดเป็นร้อยละ 60.65 ตามมาด้วยสัตว์ในไฟลัม Annelida คิดเป็นร้อยละ 36.46 และสัตว์กลุ่มหอยในไฟลัม Mollusca คิดเป็นร้อยละ 2.89 ซึ่งส่วนใหญ่เป็นหอยฝาเดียว และจะพบหอยสองฝาได้เฉพาะในสถานี NH11 เท่านั้น โดยสถานี NH11 และ NH6 ซึ่งมีลักษณะพื้นท้องน้ำเป็นทรายละเอียดมีความหนาแน่นของสัตว์พื้นท้องน้ำมากที่สุดอีกด้วย
ผลการศึกษาสัตว์พื้นท้องน้ำหลังจากผ่านวิกฤตการณ์น้ำท่วม แสดงให้เห็นว่าทรัพยากรชีวภาพของแหล่งน้ำหนองหารยังคงมีอยู่ในแต่ละพื้นที่ และเป็นทรัพยากรทางน้ำที่สามารถนำไปใช้ประโยชน์ได้ทั้งทางตรงและทางอ้อม ซึ่งสัตว์น้ำหลายชนิดนั้นสามารถนำมาบริโภคและสร้างรายได้ เช่น ตัวอ่อนแมลง กุ้งฝอย หอยสองฝา หรือแม้แต่ปลิงดูดเลือด ซึ่งปัจจุบันมีประชาชนเข้ามาจับปลิงขายโดยสามารถขายได้ในราคาที่สูง หรือสัตว์กลุ่มไส้เดือนน้ำหรือหนอนแดง ที่สามารถนำมาใช้เป็นเหยื่อตกปลาหรือใช้เป็นอาหารสัตว์น้ำที่มีคุณประโยชน์สูงได้
ชนิดของสัตว์พื้นท้องน้ำที่พบในหนองหารสามารถสะท้อนลักษณะทางกายภาพ เคมีและชีวภาพของหนองหารได้เป็นอย่างดี การพบหนอนริ้นน้ำจืดและไส้เดือนน้ำจืดเป็นชนิดเด่นบริเวณพื้นท้องน้ำแสดงให้เห็นว่าหนองหารมีปริมาณสารอินทรีย์สะสมอยู่อย่างมากในบริเวณพื้นท้องน้ำ และหากมีการทับถมสะสมอยู่เรื่อยๆ อาจทำให้เกิดความเสื่อมโทรมลงของระบบนิเวศพื้นท้องน้ำ และส่งผลกระทบแพร่ขยายสู่คุณภาพน้ำที่อยู่ด้านบนต่อไปได้ในอนาคต การจัดการปัญหาจากต้นเหตุซึ่งได้แก่การปล่อยธาตุอาหารหรือของเสียลงสู่แหล่งน้ำ จึงเป็นแนวทางป้องกันที่ควรตระหนักถึงเป็นอันดับแรก
นอกจากนี้ การใช้สัตว์พื้นท้องน้ำเป็นตัวบ่งชี้คุณภาพแหล่งน้ำควบคู่ไปกับการตรวจวัดคุณภาพน้ำทางกายภาพและเคมีนั้น เป็นที่นิยมและได้รับการยอมรับอย่างกว้างขวาง เนื่องจากมีวิธีการที่ไม่ยุ่งยากและสามารถใช้เครื่องมือที่หาได้ในชีวิตประจำวัน ทั้งนี้ด้วยคุณสมบัติเฉพาะของสัตว์พื้นท้องน้ำที่มีขนาดใหญ่ตรวจพบได้ง่าย เคลื่อนที่ได้น้อย อยู่ในสถานที่เดียว มีความไวต่อการถูกรบกวนและฟื้นตัวช้า ถือว่ามีความเหมาะสมอย่างยิ่งที่ภาคประชาชน หรือนักเรียน นักศึกษา จะนำไปใช้ในการดูแลเฝ้าระวังแหล่งน้ำในชุมชนของตนเองให้มีสุขภาพที่ดี ถือเป็นจุดเริ่มต้นในการสร้างจิตสำนึกในการอนุรักษ์ทรัพยากรแหล่งน้ำต่อไป