แพลงก์ตอนสัตว์
แพลงก์ตอนสัตว์เป็นกลุ่มสิ่งมีชีวิตที่ไม่สามารถสร้างอาหารเองได้ จึงถือเป็นผู้บริโภคลำดับที่หนึ่ง หรือเป็นผู้ผลิตลำดับที่สองต่อจากแพลงก์ตอนพืช แพลงก์ตอนสัตว์มีทั้งประเภทที่เป็นแพลงก์ตอนถาวรตลอดชีวิต เช่น แมงกะพรุน หรือเป็นแพลงก์ตอนชั่วคราวซึ่งล่องลอยในน้ำเพียงช่วงใดช่วงหนึ่งของชีวิตเท่านั้น ได้แก่ ตัวอ่อนของสัตว์น้ำ แพลงก์ตอนสัตว์ถือเป็นอาหารที่สำคัญของสัตว์น้ำ ทำให้ห่วงโซ่อาหารในระบบนิเวศมีความสมบูรณ์ รวมทั้งมนุษย์ก็บริโภคโดยตรงด้วย เช่น กะปิเคย เป็นต้น
แพลงก์ตอนสัตว์ที่พบในบริเวณหนองหาร
Arcella
Difflugia
Centropyxis
Brachionus
Plationus
Keratella
Trichotria
Anuraeopsis
Colurella
Lecane
Trichocerca
Asplanchna
Ascomorpha
Polyarthra
Filinia
Hexarthra
Bosmina
Chydorus
Alona
Macrothrix
Moina
Calanoid copepod
Cyclopoid copepod
Copepod nauplii
ผลการศึกษาแพลงก์ตอนสัตว์ภายในรอบปี พบแพลงก์ตอนสัตว์ทั้งหมด 3 ไฟลัม (Phylum) 4 ชั้น (Class) 8 อันดับ (Order) 23 วงศ์ (Family) 39 สกุล (Genus) โดยในเดือนตุลาคม 2559 พบแพลงก์ตอนสัตว์ทั้งหมด 3 ไฟลัม (Phylum) 3 ชั้น (Class) 6 อันดับ (Order) 20 วงศ์ (Family) 33 สกุล (Genus) เดือนกุมภาพันธ์ 2560 พบแพลงก์ตอนสัตว์ทั้งหมด 3 ไฟลัม (Phylum) 3 ชั้น (Class) 6 อันดับ (Order) 17 วงศ์ (Family) 29 สกุล (Genus) และเดือนมิถุนายน 2560 พบแพลงก์ตอนสัตว์ทั้งหมด 3 ไฟลัม (Phylum) 4 ชั้น (Class) 8 อันดับ (Order) 20 วงศ์ (Family) 32 สกุล (Genus) รายละเอียดดังตารางที่ 7
แพลงก์ตอนสัตว์กลุ่มเด่นที่สุดในเดือนตุลาคม 2559 และเดือนมิถุนายน 2560 ได้แก่ โรติเฟอร์ ซึ่งมีทั้งชนิดและปริมาณมากที่สุด โดยเฉพาะสกุล Polyarthra และแพลงก์ตอนสัตว์ที่พบได้มากเช่นกัน ได้แก่ โคพีพอด ซึ่งที่พบจำนวนมากนั้นเป็นตัวอ่อนระยะ Nauplius โดยส่วนใหญ่ ซึ่งถือเป็นแพลงก์ตอนสัตว์กลุ่มเด่นในเดือนกุมภาพันธ์ 2560 นอกจากนี้ยังพบแพลงก์ตอนสัตว์กลุ่มอื่นได้แก่พวกไรน้ำจืด เช่น Bosmina, Moina และพบโปรโตซัว Arcella และ Difflugia ซึ่งมีเปลือกหุ้มเรียกว่า test หรือ lorica
แพลงก์ตอนสัตว์ทั้งโรติเฟอร์ โคพีพอด และไรน้ำจืด ถือเป็นอาหารสัตว์น้ำที่สำคัญในระบบนิเวศ รวมทั้งมีการนำไปใช้ในการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำวัยอ่อนในเชิงพาณิชย์ และโคพีพอดเองก็กินโรติเฟอรเ์ป็นอาหารด้วย ในพื้นที่ที่มีพรรณไม้น้ำอยู่หนาแน่นสามารถพบกลุ่มของสัตว์เหล่านี้ได้มาก โดยจะพบว่าแพลงก์ตอนสัตว์บางชนิดจะอาศัยอยู่บริเวณชายฝั่งเท่านั้น
การเปรียบเทียบเชิงปริมาณของแพลงก์ตอนสัตว์ในรอบปี พบว่าในเดือนตุลาคม 2560 มีปริมาณแพลงก์ตอนสัตว์มากที่สุด โดยมีความแตกต่างจากอีกสองเดือนอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (P < 0.05) และเมื่อวิเคราะห์เปรียบเทียบระหว่างพื้นที่แล้ว จากตารางที่ 8 แสดงความหนาแน่นของแพลงก์ตอนสัตว์ที่พบในแต่ละสถานีศึกษา เดือนตุลาคม 2559 พบว่าสถานีที่มีจำนวนแพลงก์ตอนสัตว์มากที่สุดได้แก่ สถานี NH2 และ NH9 มีความหนาแน่น 1,081 และ 1,026 ตัวต่อลิตร ตามลำดับ ซึ่งสำหรับ NH9 นั้นเป็นไปในทิศทางเดียวกับปริมาณแพลงก์ตอนพืชที่มีจำนวนมากเช่นกัน ในทางตรงกันข้ามกับสถานี NH11 ที่พบความหนาแน่นของแพลงก์ตอนสัตว์น้อยที่สุดเพียง 68 ตัวต่อลิตรเท่านั้น ซึ่งสอดคล้องกับกำลังผลิตขั้นต้นคือแพลงก์ตอนพืชที่มีปริมาณน้อยเช่นกัน
ในขณะที่เดือนกุมภาพันธ์ 2560 (ตารางที่ 9) สถานี NH11 กลับพบว่ามีปริมาณแพลงก์ตอนสัตว์มากที่สุดที่ 378 ตัวต่อลิตร ซึ่งสอดคล้องกับปริมาณแพลงก์ตอนพืชที่มากเป็นลำดับที่สามจากสถานีศึกษาทั้งหมด และเมื่อเข้าสู่เดือนมิถุนายน 2560 ปริมาณแพลงก์ตอนสัตว์ในสถานี NH11 ก็จะกลับมาลดลงต่ำเหมือนในช่วงเดือนตุลาคม 2559 (ตารางที่ 10) แสดงให้เห็นถึงอิทธิพลของลักษณะทางอุทกวิทยาที่มีต่อพื้นที่นี้อย่างมาก การมีน้ำไหลหลากเข้ามาในช่วงฤดูฝนทำให้แพลงก์ตอนพืชและแพลงก์ตอนสัตว์ไม่สามารถคงอยู่ในพื้นที่ได้โดยจะถูกพัดพาไปตามกระแสน้ำ ในขณะที่เมื่อเข้าสู่ช่วงแล้ง การที่พื้นที่มีลำน้ำไหลเข้ามาตลอดทั้งปี แม้ปริมาตรน้ำไหลเข้าจะน้อยกว่าในช่วงน้ำหลากมาก แต่การมีมวลน้ำซึ่งมีธาตุอาหารถ่ายเทเข้ามาถือเป็นปัจจัยที่มีความสำคัญในการเพิ่มกำลังผลิตขั้นต้นและขั้นที่สองให้แก่แหล่งน้ำได้
เมื่อพิจารณาสัดส่วนเชิงปริมาณของแพลงก์ตอนสัตว์ในแต่ละกลุ่มไฟลัม (ภาพที่ 27) จะพบว่ากลุ่มโรติเฟอร์มีสัดส่วนเชิงปริมาณมากที่สุดในเดือนตุลาคม 2559 และเดือนมิถุนายน 2560 ขณะที่เดือนกุมภาพันธ์ 2560 กลับพบว่าจำนวนของโรติเฟอร์ลดลงไป ทั้งนี้ แพลงก์ตอนสัตว์กลุ่มที่มีจำนวนคงที่มากที่สุดตลอดระยะเวลาในรอบปี ได้แก่กลุ่มของโปรโตซัว ซึ่งเป็นสัตว์เซลล์เดียวที่มีการดำรงชีวิตแบบพื้นฐานและสามารถแพร่กระจายพันธุ์ได้ดีในทุกสภาพสิ่งแวดล้อม
ตุลาคม 2559
กุมภาพันธ์ 2560
มิถุนายน 2560
สัดส่วนเชิงปริมาณของแพลงก์ตอนสัตว์ในแต่ละไฟลัม ในพื้นที่ศึกษาหนองหาร จังหวัดสกลนคร
จากการวิเคราะห์ความสัมพันธ์ทางสถิติ พบว่าปริมาณแพลงก์ตอนพืชและแพลงก์ตอนสัตว์ในหนองหาร มีความสัมพันธ์เชิงบวกต่อกันอย่างมีนัยสำคัญยิ่ง (P < 0.01) คือมีการผันแปรไปในทิศทางเดียวกัน ฤดูกาลที่มีแพลงก์ตอนพืชมาก ก็จะมีแพลงก์ตอนสัตว์มากตามไปด้วย และด้วยการที่สิ่งมีชีวิตทั้งสองกลุ่มดำรงชีวิตแบบล่องลอยไปตามกระแสน้ำเหมือนกัน ทำให้ได้รับอิทธิพลจากปัจจัยแวดล้อมที่เข้ามาเหมือนกันด้วย แพลงก์ตอนพืชจะเป็นอาหารให้กับแพลงก์ตอนสัตว์ และแพลงก์ตอนสัตว์ก็จะเป็นอาหารให้กับผู้บริโภคในระดับสูงขึ้นตามห่วงโซ่อาหารในระบบนิเวศต่อไป